Ik zag ooit eens een meisje van 3 dat in een atelier op een camping voor een schildersezel werd gezet. Ze kreeg een grote dikke penseel en wat kleuren verf voor zich. Het meiske begon met zwart het vel te bewerken. Het vasthouden van de penseel was waarschijnlijk al een hele nieuwe ervaring. Twee vrouwen, de moeder en een tante, stonden achter haar en moedigden het kind aan. Na een minuut vonden ze dat ze maar eens voor een andere kleur moest kiezen. Het kind deed dat niet. Ze smeerde het hele vel vol zwart. ‘Ah, dat is niet mooi, probeer eens iets moois te maken.’ Toen het hele vlak zowat zwart was, pakten ze haar het penseel af en zeiden dat ze beter konden stoppen.
Ik heb er spijt van dat ik destijds niet ben opgesprongen om het voor dit kind op te nemen. Zo beschadigend vond ik wat hier gebeurde. Als we zo omgaan met de onbevangenheid van kinderen, moet je niet klagen dat jonge mensen weinig zelfvertrouwen hebben, dat ze zich conformeren aan een norm, zich uniform kleden en gedragen en elkaar daarin de loef afsteken.
De meeste mensen denken bijvoorbeeld dat ze niet kunnen tekenen of zingen. Sommigen geloven dat als jong kind al. Wie bepaalt dat? Wij, de volwassenen, die hen omringen en alles opdelen in goed en fout.
Hoe meer ik speel, hoe meer ik het zie: de ernst waarmee onze Westerse cultuur ons daarin ondermijnt. De meeste tijd wordt gestoken in werken en presteren. Ruimte om te reflecteren, dingen uit te proberen, op je bek te gaan… Te duur. Onze kleuters worden onderworpen aan toetsen en wij laten dat gewoon gebeuren. Het is normaal geworden om mensen te zien als een manier om het BNP te verhogen.
Men vergeet dat nieuwsgierigheid een ingebakken leermeester is. Het is dé intrinsieke motivatie waar menig manager naar zoekt. Ga je die overrulen, dan grijp je in in een natuurlijke systeem. Met bizarre gevolgen: burn-out en verslavingen.
Geamputeerd van onze aangeboren speelsheid gaan veel van ons door het leven. En niemand die zegt: hey, ga jij eens lekker kladderen, broddelen en experimenteren! Jij hebt iets in te halen. Presteren moeten we. Declareerbare uren maken. Targets halen. Zelfs als we met onze kleine kinderen spelen heet het niet: ‘vrij zijn’, maar ‘qualitytime’.
Geef jezelf en elkaar weer de ruimte. Heb het lef om nee te zeggen. Doe eens iets opzettelijk verkeerd. Zing eens tijdens de vergadering. En geef je kinderen de ruimte. Ook dat kind in jou.